Soms gebruiken we woorden voor dingen, waarbij je als je er goed over nadenkt niet anders kan zeggen dan ‘huh’? Een zeehond, bijvoorbeeld. Hoezo een hond? Of een aap die ‘meerkat’ heet. Waarom dan? Bij meubelen heb je ook dat soort voorbeelden, en over 1 daarvan wil ik het vandaag hebben; de preekstoel.
Een preekstoel is een verhoogde plaats in een kerk, van waaraf de geestelijke spreekt en vaak is dat alleen de preek. Maar ondanks dat het een preekstoel heet, blijft die dominee toch echt altijd staan als hij spreekt en preekt. Waarom dan ‘preekstoel’? Nou, dat kan ik gelijk wel even ophelderen, dat heeft te maken met het feit dat die preekstoel symbool staat voor de Bergrede, waarbij Jezus al zittend op een berghelling de toegestroomde menige toesprak. Vandaar dus preekstoel.
Overigens nog een klein weetje; een preekstoel wordt ook wel kansel genoemd. En dat komt dan weer van het Latijnse woord ‘cancelli’, wat (net als in het Italiaans) hekken betekent. Daar komt trouwens ook het woord ‘kanselier’ vandaan.
De preekstoel is namelijk voortgekomen uit de oudere afscheidingen in de kerk tussen het ‘schip’ van de kerk en het ‘koor’; daar stonden (en staan nog steeds) de zogenaamde koorhekken. In het schip van de kerk zitten de gelovigen dan, in het koor komen die normaal gesproken niet zo snel. Vaststaande, en dus niet de oudere draagbare, preekstoelen werden overigens pas echt algemeen in gebruik genomen vanaf de 16e eeuw, toen er in de kerk meer nadruk op de preek werd gelegd.
In grote kerken werden de preekstoelen vaak hoog gebouwd en voorzien van prachtige versieringen. De preekstoel bleef ook na de reformatie bestaan. Boven de preekstoel bevindt zich trouwens vaak een klankbord, voor de akoestiek, dat vanwege het gebruik van microfoons tegenwoordig eigenlijk niet meer nodig is.
De traditionele preekstoel is een kleine ruimte, vaak met een toegangsdeurtje, waar je meestal met een trapje in kan komen. Je ziet dan alleen het bovenlichaam van de voorganger, terwijl hij dus de hele tijd staat. In een stoel. Ga maar eens kijken als zo’n kerk open is, dan kunt u ook zien dat het vaak prachtige kunstwerken zijn, die preekstoelen.
Maar hoe dan ook, de conclusie mag zijn dat die preekstoel dus echt wel anders genoemd had kunnen worden. Maar ja, wie ben ik om daar over te gaan preken …
